Macbook, Pupa Bilişim ve Random Shutdown Syndrome

Konu aslında birden çok kurumu ilgilendiriyor, nereyi adres göstererek bu şikayette bulunacağımı bilemedim. İşi kafa karıştırmadan anlatıp anlatamayacağımı da bilmiyorum, bir deneyeceğim.

Herşey kız arkadaşımın sahibi olduğu Apple Macbook Core2Duo 1.83 ghz'nin bu yaz durup dururken kapanması ile başladı. Late 2006 olarak geçen 2006 sonlarında Çin'de üretilmiş bir makinaydı ve alalı hemen hemen ikibuçuk yıl olmuştu. Ürün Kozyatağı Carrefour'daki Bimeks'ten alınmıştı ve bu problemi çıkarana kadar problemsiz çalışmıştı.

Problem sıklaşarak devam etti ve kimi zaman film izlerken, kimi zaman photoshop'ta çalışırken, kimi zaman internette sörf yaparken, kimi zaman da hiçbirşey yapmazken bilgisayar kapanmaya başladı.
Kapandıktan sonra uzunca bir süre açılmıyor, bazen açılıyordu. Donanımsal bir problem olması ihtimalini aklımıza getirmek istemediğimiz için önce sistemi baştan kurduk, gelgelelim ek yazılımları kurarken problemi tekrarladı. Yazılımdan olması ihtimali de böylece ortadan kalkıyordu.

Problemi gözledik, genel olarak divx izlerken, photoshop'ta çalışırken, youtube'da video izlerken ve benzeri durumlarda daha sık gerçekleşiyordu, aklımıza işlemciden kaynaklanıyor olabileceği geldi. Lakin Apple marka olmayan bilgisayarlar konusunda kendimi oldukça bilgi ve tecrübe sahibi saymakla beraber, bambaşka bir mühendislik içeren ürünü kendim ellemek istemedim ve Pupa Bilişim'in Caddebostan'daki şubesine ürünü bıraktık, arıza tespiti ve kabul edersek problemin çözümü için.

Bundan önce internetten araştırmalarımız konusunda da bilgi vermem gerekir. Shutdown, macbook kelimelerini beraber aradığımızda google'da zaten karşımıza çıkan tek şey "RSS", yani Random Shutdown Syndrome (Rasgele Kapanma Sendromu). Birçok Macbook'ta bu problemin olduğunu kısa bir aramayla gördük. Kiminin servise gidip geldiği zaman problemin çözüldüğünü, kiminin ise probleminin asla çözülmediğini anlattığı bu sayfalarda fazla zaman kaybetmedik. Yalnız dikkatimizi birşey çekti, Apple'ın da kabul ettiği ifade edilen, işlemci ısı sensöründeki hatalı üretim bir kablonun zaman içerisinde sıyrıldığını ve fazlasıyla sıcak olan heatsink'e ne zaman dokunursa ani ısı artışıyla Macbook'un kendini önlem olarak kapattığını, kablo değişiminin problemleri giderdiğini anlatan bir yazı. Linki de burada.

Dediğim gibi, klasik bir PC olsa kurcalamaktan asla çekinmeyeceğim bilgisayarı sadece özel bilgi gerektirdiğini düşünerek yetkili servisi olan Pupa Bilişim'e bıraktık. Problemi anlattık, internetten araştırdığımızda karşımıza çıkan RSS mevzusunu da belirttik. Kendileri RSS diye birşeyi asla duymadıklarını belirttiler ki burası ilginçtir, ben Apple'ca kabul edilen ve gerek donanımsal gerek yazılımlsal olarak çözümüne uğraşılan [yazılımdan kaynaklanan bir RSS de ortaya çıkmış zamanında ve Apple bunun için bir yama yayınlamış] bir arıza hakkında en azından aşinalığı olmasını beklerdim bir yetkili servisin, neyse. Arıza tespiti yapacaklarını ve onayımız için bizi arayacaklarını söylediler. Beklemeye başladık.

Ürünü şubelerine bıraktıktan 3-4 gün sonra ulaştığı yetkili servisçe arandık ve tekrar problem konusunda kendilerini bilgilendirdik. Söylediğimiz şeyler şunlardı:

1-Bilgisayar rastgele zamanlarda kapanıyor.

2-Bazen kapandıktan sonra açamıyoruz. Bazen hemen açılıyor.

3-Performans gerektiren uygulamalar esnasında daha sıklıkla oluyor. Bu yüzden birden fazla uygulamayı çalıştırarak süreci hızlandırabilirsiniz.

Yaklaşık 1 hafta sonra Pupa Bilişim'den arandık ve arıza konusunda bilgilendirildik (!):

1-Bilgisayar aslında kapanmıyor, uykuya geçiyor.

2-Uykuya geçtikten sonra uyanmaması asıl problem.

3-Kapanmadığını uykuya geçtiğini fanın çalışmaya devam etmesinden anladık.

4-Bu arıza anakarttan kaynaklanıyor.

Arızanın giderilmesi için sundukları çözümler:

1-Anakart değişimi (Fiyatı 550 € + KDV)

2-Anakart onarımı (dışarda anakart onarımı ile uğraşan ve kendilerinin yönlendirebileceği başka bir firma tarafından, 300 € + KDV)

O esnada yaptırmamaya karar verdik ve ürünü geri teslim aldık. İşin aslı yaptırıp yaptırmayacağımızdan emin bile değildik geri aldığımızda, zira büyük bir hayalkırıklığına uğraşmıştık, özellikle kız arkadaşım. Apple'ın bir love mark olduğu ve kullanıcılarının bu ürünlerle ekstra bir bağ kurduğu da hepimizin malumudur.

Ürünü geri teslim aldıktan sonra içim rahat etmedi. Macbook'un içini açmaya karar verdim. İnternette yazılan çizilen bu problemi yaratan olası durumları kontrol etme amacıyla.

İnternette tonla bulabileceğimiz bir macbook açma rehberi eşliğinde ürünü açtım. Klavye ve touchpad'i kaldırdığımda macbook'u tüm çıplaklığıyla görebiliyordum. İlk kontrol ettiğim işlemci ve kuzey köprüsü sensörleri oldu, hayır, herhangi bir kablo problemi gözükmüyordu.

Burada araya gireyim. 15 yıldır bilgisayarlarla uğraşır, kurcalar ve oynarım. Şimdiye dek başıma buna benzer kapanma olayları gelmişti. Birincisinde aldığımız toplama bilgisayarın Intel işlemcisi ile soğutucusu arasına sürülmeyen termal macunun bu probleme yol açtığını makinanın içini açtığımda görmüştüm. İkincisi ise toy zamanlarımda işlemciyi soğutmak yerine ısıtacak şekilde hatalı monte ettiğim fanın yarattığı durumla alakalıydı.

Bir adım ileri gitmeye karar verdim ve heat sink'i yerinden çıkardım. Kuzey köprüsü ve işlemci üzerindeki termal macunun fotoğrafını çekmemek bu konuyla alakalı yaptığım en büyük ahmaklık. Ancak internette neyse ki benzer bir görsel buldum:

http://laptoping.com/wp-content/mbp_missaplied_thermal_grease.jpg

Şimdi bu görselde kurumuş ve çekirdekten gövdeye doğru yayılmış macunu aklınızda tutun, bir de üzerine çekirdeğin üzerindeki macunun daha da az olduğunu, kimi yerlerinde hiç olmadığını düşünün. Ve kuzey köprüsü çipinin üzerinde de benzer bir görüntü düşünün. İşte, Macbook'un heatsink'inin altı bu şekildeydi.

Problemli macunu özenle temizledim, 10 küsur liraya temin ettiğim termal macunu bildiğim şekilde uyguladım ve geri kapattım.

Makina 8 gündür hiç problemsiz çalışıyor. Bir kere bile kapanmadığı gibi, sıcaklık değerleri düştü, performansı yükseldi ve sessizleşti. Problemin ortaya çıktığı zamandan beri 1 gün boyunca kapanmadan çalışması mümkün olmayan alet 8 gündür geceleri hariç açık ve hiçbir probleme sahip değil.

Gelelim işin can sıkıcı taraflarına.

Macbook'u açtığımda problemi saklayan heatsink kesinlikle yerinden sökülmemişti, ilk söken bandını da çıkaran ben oldum. Problemin işlemciden kaynaklanabileceğini bu cahil (!) halimizle bile belirtmemize rağmen Pupa Bilişim işin bu kısmına bakmaya gerek görmemişti. Belki de baksa problemi tespit edecek, kendilerinin 3-5 dakikada gerçekleştirebileceği bir işlem ile sorunumuzu çözecekti. Ama yapmadı. Yerine varolmayan bir problemden bahsedip (şikayetlerimiz arasında bilgisayarın uyuyup uyanmaması gibi bir durum asla yoktu), varolmayan bir arıza yarattılar ve bunu da bugünün kurlarından hesaplarsak değişim halinde 1500 TL, onarım halinde 800 TL'ye giderebileceklerini söylediler. Hem de onarımı "dışarıdan bir anakart tamircisine" yaptırabileceklerini söyleyerek.

Bu nasıl bir anlayıştır, nasıl bir skandaldır? Olası senaryoları düşünün. Bu işlerden anlamayan ve bilgisayarından ayrı kalmak istemeyen bir kişinin 800 lirayı oradan buradan arttırıp bu servise verebildiğini düşünün. 10 lira maliyetli bir çözüm için ortaya konan 800 liralık "varsayılan masraf", en hafif tabirle zalimliktir. "Yetkili servis" etiketine güvenerek ürününü teslim eden bir Apple kullanıcısının içinin rahat olmasını ben artık nasıl beklerim?

Apple gibi müşterisinin memnuniyeti konusunda aşırı hassas olduğunu bildiğim bir firmanın, teknik servislik yetkisini bu zihniyetteki kurumlara nasıl verebildiğini ise düşünmek istemiyorum. Yok eğer teknik servis yetkisi vermek Apple Türkiye Distribütör'ü Bilkom'un tasarrufundaysa onların da bu konudaki sorumluluğu çok büyük.

Pupa Bilişim'in yaptığı bu sorumsuzluk ile ilgili elimin uzandığı her ortamda bu konuyu anlatacağım. İşlemci problemi olduğu çok belli olan bir arızanın, işlemci soğutucusu kaldırılmadan nasıl fiyatlandırıldığının ve kullanıcıyı üçüncü şahıslara nasıl yönlendirdiklerinin izahatını vermek durumundalar.

Önce firmalarla görüşmek yerine bu yazıyı yazdım. Apple, Bilkom ve Pupa nezdinde yukarıdaki sorulara cevap arayacağım. Aldığım cevapları da buraya ekleyeceğim. Önce firmalarla görüşmenin gereği yok, zira yapılanlar (özellikle Pupa'nın yaptığı) küçük yanlış anlaşılmalarla izah edilemeyecek kadar ciddi. Yukarıda çıkarılan rakamlara tekrar bir göz atın derim.

Bunların haricinde, 99 üretimi, Kanada'da toparlanmış bir iMac G3 DV'nin tık demeden çalışmaya devam etmesi, ama Çin'de üretilen maksimum 3 yaşındaki bir Macbook'un ise kötü işçilik sebebiyle teklemeye başlaması da dikkat çekici. Apple'ın işçilik konusunda da biraz daha dikkatli olması gerekiyor.